واریس بیماری است که در طی آن دیواره وریدها دچار تورم و برآمدگی پیاز مانند می شود. هر ورید یا سیاه رگ دارای دریچه های کنترل کننده جریان خون است . واریس هنگامی رخ می دهد که این دریچه ها دچار نارسایی شده باشند و به فعالیت طبیعی خود ادامه ندهند. کار وریدها باز گردانیدن خون بدون اکسیژن از اندام های بدن به قلب است تا قلب برای تامین اکسیژن مورد نیاز خون، آن را به ششها بفرستد. پس از آن خون اکسیژن دار به قلب باز می گردد و از آنجا به سرخرگ آئورت پمپ شده و بالاخره در سراسر بدن منتشر می شود.وریدهای ساق پا کار دشوارتری دارند چرا که باید خون را در مسیری طولانی، در خلاف جهت جاذبه زمین و فشار وزن بدن به جلو برانند. در وریدها دریچه های یک طرفهای قراردارند که کارآنها پیشگیری از بازگشت خون به عقب است اگر این دریچه ها کار خود را به خوبی انجام ندهند، خون به عقب باز می گردد و در وریدها تجمع می یابد و سبب تورم آنها می شود.
بیماری واریس به طور عمده در دیواره وریدهای قسمت تحتانی ساق پا دیده می شود. از علل به وجود آورنده واریس می توان به موارد زیر اشاره نمود: فشارهای درون لوله گوارشی مثلا ابتلا به یبوست، فشار خون زمان بارداری، اضافه وزن و ایستادن طولانی مدت سر پا. در بعضی موارد نادر تومورها هم می توانند باعث واریس شوند. واریس می توانند منجر به کاهش تامین مواد مغذی برای پوست و ماهیچه شود و در نتیجه قانقار یا و زخم ایجاد کند.
علامت اصلی این بیماری درد و تورم خفیف در قوزک پا و بد منظره شدن ناحیه مبتلا به واریس است. برخی مواقع نیز هیچ علامتی مشاهده نمی شود. در بروز اولیه این بیماری حتماً سریعاً با پزشک مشورت نمایید. روش های درمانی شامل پوشیدن جوراب های محکم مخصوص واریس و نشستن در حالتی است که پاها در سطحی بالاتر از قلب قرار داشته باشند(به طور مثال قرار دادن پاها بر روی یک صندلی در حالت نشستن و یا دراز کشیدن بر روی زمین). در اغلب موارد برای برطرف کردن مشکل واریس، عمل جراحی مورد نیاز است.
با رعایت نکات ورزشی و تغذیه ای می توان از بروز واریس جلوگیری نموده و در صورت ایجاد، آن را درمان نمود. برطرف کردن یبوست گام نخست در بهبود این بیماری است. یبوست ، فشار وارده بر سیاه رنگ های ساق پا را افزایش می دهد و منجر به تشکیل واریس می شود. برای پیشگیری از واریس، داشتن یک رژیم غذایی متعادل و حرکات ورزشی مناسب و عادات زندگی صحیح توصیه می شود. یک رژیم غذایی که منجر به حفظ وزن مطلوب به همراه پرهیز از ایجاد فشار طولانی مدت بر روی پاها شود، کمک کننده می باشد. در حین انجام کار ایستاده، به فواصل مناسب ، چند دقیقه استراحت نموده و پاها را حرکات ورزشی دهید و همچنین در موقع استراحت پاها را بالاتر بگذارید، حتی اگر عادت به نشستن برای مدت طولانی دارید، این عادات بی تحرکی را ترک نموده و چندین بار بلند شوید و به قدم زدن سریع بپردازید، عضلات ساق پایتان را با فعالیتهای فیزیکی از قبیل قدم زدن های سریع و تمرینات استقامتی تقویت کنید. همچنین مراقبت های دوران بارداری به خانم های حامله کمک می کند که دچار واریس نشوند.
در درمان واریس انواع پانسمان های فشاری توسط باندهای مخصوص و جوراب واریس به وریدها کمک می کنند تا مجدداً توانایی هدایت خون را پیدا کنند. رژیم غذایی غنی از فیبر، سبب کاهش یبووست و پیش گیری از بروز واریس می شود. این نکته حائز اهمیت است که افزایش دریافت فیبر در رژیم غذایی باید هم راه با افزایش دریافت آب، حداقل به میزان ۶ لیوان در روز باشد.
تحقیقات نشان داده اند که مصرف متعادل مواد غذایی مفید مثل گوجه فرهنگی و توت فرنگی که حاوی ویتامین «ث» هستند با بهبود در عملکرد و ساخت فیبرهای کلاژن در کنترل و پیشگیری از بیماری واریس موثر می باشد . کم کردن وزن در افراد چاق نیز گامی مهم در درمان واریس می باشد زیرا که افزایش فشار وارده به رگها در نتیجه حمل چربی اضافی بدن با افزایش خطر واریس مرتبط است. محققین بر این باورند که اضافه وزن یک عامل تشدیدکننده برای ایجاد و توسعه واریس است.
بنابراین ورزش منظم و سوزاندن انرژی اضافی به درمان واریس کمک می نماید. با رعایت این نکات بیماران مبتلا می توانند سلامتی خود را بهبود بخشیده و زندگی سالم و با نشاطی داشته باشند.